Skąd Polska bierze gaz?

Gaz ziemny jest obecnie jednym z najważniejszych surowców naturalnych, a jego znaczenie dla ekonomii jest ogromne. W naszym kraju wykorzystywany jest głównie jako paliwo do instalacji grzewczych i silników spalinowych oraz do produkcji energii elektrycznej. Skąd Polska bierze gaz?

Najważniejsze zmiany w imporcie gazu

Coraz bardziej niestabilna sytuacja na wschodzie Europy skłoniła część krajów Unii Europejskiej do próby dywersyfikacji dostaw gazu w celu uniezależnienia się od niepewnego źródła surowca rosyjskiego. Ta tendencja widoczna była przede wszystkim w krajach północnej i wschodniej części UE, w których zagrożenie dla gospodarki ze strony nieprzewidywalnej polityki rosyjskiej jest największe. Skutkiem takiego podejścia i największą zmianą, jaka zaszła w ostatnim czasie w imporcie gazu do Polski, jest zwiększenie ilości jego źródeł, a co za tym idzie, większe bezpieczeństwo dostaw.

Zakończenie współpracy z Rosją

Z powodu dywersyfikacji źródeł gazu importowanego do Polski już w 2021 roku sprowadziliśmy tylko 9,9 m3 gazu ziemnego, co stanowiło niewiele ponad 40% rocznego zapotrzebowania w skali całego kraju. Wiązało się to z realizacją kontraktu jamalskiego, który obowiązywał jeszcze do końca roku 2022. W kolejnych latach ilość sprowadzanego ze wschodu gazu spadała. Ze względu na obecną, mocno napiętą sytuację strona rosyjska zdecydowała się nie przedłużać kontraktu. Efektem tego jest całkowite odcięcie dostaw taniego surowca rosyjskiego, co jest też zgodne z założeniami politycznymi po stronie polskiej, których celem ma być całkowite uniezależnienie się od Rosji pod tym względem.

Gaz LNG – coraz większa rola w imporcie

Nowym, rozwijanym w ciągu ostatnich kilkunastu lat źródłem zaopatrzenia w gaz dla naszego kraju ma być LNG, czyli skroplony gaz ziemny, transportowany drogą morską do gazoportu w Świnoujściu. Ta nowoczesna inwestycja początkowo miała wydajność około 3,9 mld m3 gazu rocznie, a obecnie terminal dostarcza na nasz rynek każdego roku 5 mld m3 gazu. Docelowo jego możliwości regazyfikacyjne mają sięgnąć według różnych szacunków od 7,5, do ponad 8 mld m3, co pozwoli zrekompensować odcięcie dostępu od gazu importowanego ze wschodu.

Źródła gazu LNG

Warto przyjrzeć się tej sprawie nieco bliżej i odpowiedzieć sobie na pytanie o to, jakie są najważniejsze źródła importu gazu LNG. Obecnie wygląda to następująco:

1. 2,9 mld m3 (ok. 2,17 tony skroplonego gazu) dostarcza Qatargas, z którym podpisano w 2009 i 2017 dwa kontrakty katarskie.
2. Drugim pod względem ilości dostawcą (na rok 2022) była amerykańska firma Centrica, z którą w 2017 roku PGNiG podpisał średnioterminową umowę na 9 dostaw LNG z Luizjany.
3. Kolejnym ważnym dostawcą jest amerykańskie przedsiębiorstwo Port Arthur LNG, dostarczające gaz wydobywany w Teksasie.
4. Umowy z Venture Global Calcasieu Pass i Venture Global Plaquemines LNG, które zakładają systematycznie rosnące dostawy amerykańskiego gazu od początku 2022 roku.
5. Ostatnim dużym dostawcą jest amerykańska spółka Cheniere Marketing International LLP, z której dostawy ruszyły już w 2019 roku.
6. Dodatkowo dostawy gazu uzupełniane są przez tzw. umowy spotowe, pozwalające na jednorazowy zakup pojedynczych dostaw.

Baltic Pipe – otwarcie Polski na skandynawski gaz

Kolejną dużą inwestycją, która ma zapewnić Polsce bezpieczeństwo gazowe i uniezależnienie od dostaw z Rosji jest Baltic Pipe. Pierwsza umowa dotycząca budowy gazociągu łączącego Polskę z Danią i Norwegią, które wydobywają gaz na Morzu Północnym, podpisana została już w roku 2001. Finalnie budowę ukończono w listopadzie 2022 roku. Obecnie do naszego kraju płynie tą drogą około 10 mld m3 gazu rocznie.

Międzysystemowe połączenia z Litwą i Słowacją

Gazociągi łączące Polskę z Litwą i Słowacją mają przede wszystkim znaczenie strategiczne, a w mniejszym stopniu gospodarcze. Celem ich budowy było zapewnienie bezpieczeństwa pod względem dostaw gazu nie tylko Polsce, ale również innym krajom we wschodniej części UE. Gazociągi pozwalają na przesył gazu w obie strony. Dają Polsce dostęp do gazu z pływającego terminala gazowego w Kłajpedzie i gazu przesyłanego przez Włochy z Algierii. Jednocześnie gazociągi te umożliwiają krajom bałtyckim i Słowacji dostęp do gazu płynącego do Polski przez Baltic Pipe i docierającego przez terminal w Świnoujściu.