Podzielona płatność VAT – dla kogo jest obowiązkowa?

Od 1 listopada 2019 roku split payment (mechanizm podzielonej płatności) w wielu branżach stał się obowiązkowy. Wciąż jednak bardzo wielu przedsiębiorców posiada na jego temat stosunkowo niewielką wiedzę. Może to mieć dla nich potencjalnie nieprzyjemne konsekwencje, ponieważ niewywiązanie się z obowiązkowej podzielonej płatności VAT jest czynem karalnym. Wobec tego czym właściwie jest podzielona płatność VAT? Dla kogo jest obowiązkowa, a kto może stosować ją dobrowolnie?

Na czym polega split payment?

Podatek VAT już od wielu lat jest dla państwa problematyczny – związane z nim oszustwa są aktywnie zwalczane, ale nie zawsze się to udaje. Pomóc ma właśnie split payment, czyli sposób na zapewnienie, aby podatek VAT zawsze był uczciwie odprowadzany, zwłaszcza w branżach wrażliwych na wyłudzenia.

W mechanizmie podzielonej płatności nabywca płaci sprzedawcy dokładnie tyle samo, ile wcześniej. Po prostu część płatności (kwota podatku VAT) zostaje przekazana nie na rachunek bieżący sprzedawcy, a na specjalny rachunek VAT. Co ma to na celu?

Środki znajdujące się na rachunku VAT nie mogą być przeznaczone na wydatki związane z bieżącym funkcjonowaniem firmy czy inwestycje. Za ich pomocą można jedynie uregulować należności wobec Urzędu Skarbowego. Dzięki temu nie ma takiej możliwości, aby ktoś uniknął płacenia podatku VAT.

Dla kogo podzielona płatność VAT jest obowiązkowa?

Split payment nie jest obowiązkowy dla każdego przedsiębiorcy. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystywać mechanizm podzielonej płatności nawet, jeśli nie jest to wymagane. Ten sposób płatności podatku VAT ma bowiem nie tylko uniemożliwić jego unikanie, ale także ułatwić i przyspieszyć cały proces.

Obecnie podzielona płatność VAT jest obowiązkowa, jeśli płacimy za towary wymienione w załączniku numer 15 do ustawy o VAT, a wartość transakcji przewyższa 15 000 złotych brutto. Załącznik ten wymienia łącznie 150 towarów, a najważniejsze z nich to:

• węgiel kamienny i brunatny;
• odpady szklane, gumowe i z tworzyw sztucznych;
• części do samochodów i motocykli;
• elektronika (części komputerowe, m.in. dyski SSD i HDD).

Co ważne, jeśli transakcja jest objęta obowiązkową podzieloną płatnością VAT, na dotyczącej jej fakturze, powinna znaleźć się adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”. Jednak nawet jeśli jej zabraknie, nie zwalnia to nabywcy z rozliczenia się właśnie w ten sposób. Wobec tego jeśli wartość transakcji przekracza 15 000 złotych brutto, nabywca powinien dokładnie sprawdzić, czy faktura powinna taką adnotację zawierać.

Faktura, na której powinna znaleźć się adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”, ale z jakiś przyczyn się tak nie stało, powinna zostać jak najszybciej skorygowana, czy to poprzez fakturę korygującą, czy notę korygującą.

W przypadku osób, które rozliczać się w mechanizmie podzielonej płatności nie muszą, ale robią to dobrowolnie, nie występuje konieczność pojawienia się na fakturze takiej adnotacji.

Czym grozi niezastosowanie obowiązkowego split paymentu?

Co oczywiste, skoro obecnie dla pewnych transakcji split payment jest obowiązkowy, to za niezastosowanie się do tego obowiązku, przewidziane zostały następujące kary:

• grzywna
• dodatkowy podatek VAT
• niemożliwość wprowadzenia kwoty należności w koszty podatkowe.

Wysokość grzywny zależna jest od tego, czy czyn zostanie sklasyfikowany jako przestępstwo podatkowe, czy tylko wykroczenie skarbowe (działanie o mniejszej szkodliwości społecznej). Za przestępstwo skarbowe może zostać naliczona grzywna o wysokości do nawet 720 stawek dziennych. Z kolei grzywna za wykroczenie skarbowe może wynosić od jednej dziesiątej do dwudziestokrotności wynagrodzenia minimalnego.

Ponadto podatnik, który mimo takiego wymagania nie dokonał podzielonej płatności VAT, może zostać dodatkowo obciążony sankcją w wysokości 30% podatku VAT, który winien był zapłacić. Są jednak dwa przypadki, w której tej kary będzie można uniknąć.

Mianowicie kara nie zostanie nałożona, jeśli podatnik jest osobą fizyczną i za daną transakcję poniósł już odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Ponadto sankcji tej nie stosuje się wobec nabywcy, jeżeli cała kwota podatku VAT została rozliczona przez sprzedawcę lub usługodawcę.

Podzielona płatność VAT – podsumowanie

Wiele osób jest wobec mechanizmu podzielonej płatności sceptyczne, nie zmienia to jednak faktu, że w wielu przypadkach jest on obecnie obowiązkowy.

Dlatego też zdecydowanie warto pogłębić wiedzę na jego temat, nawet jeśli aktualnie nie sprzedajemy ani nie kupujemy towarów, które są tym obowiązkiem objęte. Zwłaszcza biorąc pod uwagę, jak wysokie są sankcje za niezastosowanie się do niego, warto wiedzieć kiedy obowiązuje.